 |  |
Ὁ Ἑρμῆς ὁ ἀεικίνητος Θεὸς, κῆρυξ καὶ ἀγγελιοφόρος, εἶναι ἐκ τῶν δημοφιλέστερων τοῦ Πανθέου. Τὸ ὄνομά του φέρει ὁ ταχύτερος πλανήτης τοῦ ἡλιακοῦ μας συστήματος, τὸ ἄστρον τοῦ Ἑρμοῦ ἢ Στίλβων ὅπως ἀναφέρεται εἰς τὴν ἀστρολογίαν τῆς ἑλληνιστικῆς ἐποχῆς. Ἀμφότεροι ὁ Ὅμηρος καὶ ὁ Ἡσίοδος ἐξυμνοῦν τὴν γένεσιν τοῦ Ἑρμοῦ ἐκ Διὸς καὶ Ἀτλαντίδος κόρης Μαίας.
Ἤδη ἅμα τῇ γεννήσει του δίδει τὰ πρῶτα δείγματα τῶν θαυμαστῶν ἰκανοτήτων του, κερδίζοντας διὰ τῆς εὐφυίας του σχεδὸν ἀμέσως μίαν διακεκριμένην θέσιν μεταξὺ τῶν Ὀλυμπίων Θεῶν. Ὁ Ὁμηρικὸς Ὕμνος περιγράφει πῶς ἡ Μαῖα "πολυμήχανον ἐγέννησε υἱὸν καὶ εὐφυέστατον, λῃστήν, ὁδηγὸν βοῶν καὶ ἡγήτορα ὀνείρων, νυκτὸς κατάσκοπον καὶ πυλῶν φρουρόν, ποὺ ταχέως ἔμελλε νὰ ἐμφανίσει ἔργα κλυτὰ ἀνάμεσα εἰς τοὺς ἀθανάτους θεούς". Ὁ Ἑρμῆς "ἐγεννήθη τὴν αὐγή, ἐν μέσῳ ἡμέρας ἤδη ἔπαιζε κιθάρα καὶ τὸν ἕσπερον ἔκλεψε τοὺς βόας τοῦ ἑκηβόλου Ἀπόλλωνος". Ἡ γένεσίς του τοποθετεῖται τὴν τετάρτην ἡμέραν τοῦ μηνὸς ἐν σπηλαίῳ τοῦ ὄρους Κυλλήνη τῆς Ἀρκαδίας, ὁ δὲ Ἑρμῆς συχνὰ Κυλλήνιος προσωνυμεῖται.
Οἱ βόες τοῦ Ἀπόλλωνος: ἡ δημιουργία τῆς Λύρας, ἡ ἐπινόησις τρόπου ἀνάμματος φωτιᾶς καὶ ἡ πρῶτη Ἱεροθυσία
Ἀπό τὴν πρῶτην ἡμέραν -βρέφος ἀκόμη ὡς λέγει ὁ μύθος- ὁ Ἑρμῆς ἐπιδίδεται εἰς ἀξιοπρόσεκτον ἐγχειρημα ἀμέσως μόλις ἐξέρχεται τοῦ σπηλαίου του, τὴν δημιουργίαν τῆς Λύρας ἐκ καυκάλου χελώνης.
 Ὁ ὁμηρικὸς ὕμνος περιγράφει χαρακτηριστικὰ τὴν κατασκευήν της. Πρῶτα ὁ θεός τρυπώντας την χελώνην μὲ ἐργαλεῖον αἰχμηρὸν ἀπὸ 'λευκόφαιον σίδηρον', ἄδειασε τὸ κέλυφος ἀπὸ τὸν μυελὸν της. Ἔπειτα ἔκοψε κάλαμους ἀναλόγου μήκους καὶ τοὺς στερέωσε περνώντας τους μέσα ἀπὸ τὸ κέλυφος τῆς ῥάχης τῆς χελώνης. Κατόπιν τέντωσε δέρμα βοὸς γύρω ἀπ' τὸ διάφραγμα της και τοποθέτησε τὰ δύο κέρατα συνδέοντας αὐτὰ μὲθ' ἐγκαρσίου ξύλου. Τέλος τέντωσε ἑπτὰ χορδὰς ἐλαστικὰς ἀπὸ κοιλία προβάτου καὶ τὸ ὄργανον ὁλοκληρώθη. Ἡ λύρα ὑπὸ τῶν χειρῶν του Ἑρμοῦ ἔβγαλε ἦχον θαυμαστὸν καὶ αὐτοσχεδιάζοντας ὁ θεὸς τραγούδησε ὡραῖα τοὺς ἔρωτας τοῦ Κρονίδου Διὸς καὶ τῆς καλλιπεδίλου Μαίας, φανερώνοντας καὶ τὴν δικὴν του ὀνομαστὴν γέννησιν.
 Σύντομα ὅμως ἄφησε τὴν λύρα του σχεδιάζοντας τὸ ἐπόμενό του τέχνασμα, τὴν κλοπή τῶν βοῶν τοῦ Ἀπόλλωνος ποὺ ὁ μύθος τοποθετεῖ εἰς τῆς Πιερίας τὰ σκιερὰ ὄρη τῶν θεῶν. Καθῶς ὁ ἥλιος ἔδυε ὁ Ἑρμῆς ἔφθασε ἐκεῖ καὶ ἀθέατος ἀπέκοψε πενήντα ζῷα ἀπὸ τὴν ἀγέλη. Προσεκτικὰ, τὰ ὁποῖα ὁδήγησε μέσα ἀπὸ τόπους ἀμμώδεις ἀντιστρέφοντας μάλιστα τὰς ὁπλὰς των ὥστε τὰ ἴχνη νὰ δείχουν πρὸς τὴν ἀντίθετην πορείαν. Ὁ ἴδιος ἀφήνοντας τὰ σανδάλια του ἔπλεξε ἄλλα πιὸ ἐλαφρά, ἀπὸ ἀλμυρίκια καὶ βλαστοὺς μυρσίνης, καὶ ἀφοῦ βεβαιώθη ὅτι ἐκαλύφθησαν τὰ ἴχνη των, τότε μόνον πῆρε τὸν σύντομον δρόμον. Ἀθέατος ἔφθασε εἰς Ὀγχηστόν καὶ μόνον κάποιος γέρος ὁ Βάττος, ποὺ ἔτυχε νὰ εἶναι ἔξω φροντίζοντας τὸν ἀμπελῶνα του, τὸν ἀντελήφθη. "Γέροντα", τοῦ λέει τότε ὁ Ἑρμῆς, "ἂν ὅλα τούτα καρποφορήσουν, οἶνον πολὺν θὰ δώσουν. Καὶ σὺ ὅ,τι εἶδες δὲν τὸ εἶδες κὶ ὅτι ἄκουσες δὲν τὸ ἄκουσες καὶ νὰ σωπαίνῃς ὅταν κάτι δὲν σὲ βλάπτει".
Κατόπιν συνέχισε τὴν πορείαν του διασχίζοντας ὄρη καὶ τόπους πεδινοὺς ὥσπου πλησίασε ἡ αὐγὴ. Τότε περνώντας τοὺς βοῦς ἀπὸ τὸν ποταμὸν Ἀλφειὸν, ἔφθασε εἰς ἀνθηρὸν λειμῶνα ὅπου ἄφησε τὰ ζῶα νὰ βοσκήσουν. Ἀλλ' ὁ πολυμήχανος Ἑρμῆς δὲν ἀναπαύθη μὰ εὐθὺς συγκέντρωσε πολλὰ ξύλα καὶ συλλογίσθη τρόπον νὰ ἀνάψῃ φωτιά.
Κορυφαίας σημασίας εἶναι ἡ ἐπόμενη πράξις τοῦ θεοῦ, ἡ τέλεσις μίας ἰδιαίτερης θυσίας, πολλὰ στοιχεῖα περὶ τῆς ὁποῖας μεταφέρει ὁ ὁμηρικὸς ὕμνος. Ὅταν ἐτοίμασε πυρὰ ὁ Ἑρμῆς ἔφερε δύο ζῷα πλησίον της καὶ ἐκεῖ τὰ θανάτωσε τρυπώντας τὸν αὐχένα. Κατόπιν ἔκοψε τὰ καλύτερα μέρη τοῦ κρέατος ψήνοντάς τα σὲ σοῦβλες ἀπὸ ξύλο, καὶ τέντωσε τὰ δέρματα τῶν ζῴων σὲ μία πέτρα, ποὺ "ἀκόμη καὶ τώρα μετὰ ἀπὸ τόσον καιρὸν τὰ δέρματα θὰ ὑπάρχουν", διηγεῖται ὁ μύθος.
 Ἔπειτα ὁ Ἑρμῆς ἀπόθεσε τὰ κρέατα ἐπὶ λείας καὶ πλατιᾶς πέτρας καὶ εἰς δώδεκα μέρη (μοίρας) τὰ ἐχώρισε μὲ κλῆρον, προσδιδόντας ἑκάστῳ μεγάλας. τιμὰς. Καὶ τόσο εὐχάριστη ἦταν ἡ ὀσμή των, ποὺ παρότι θεὸς ἐπιθύμησε νὰ γευθῇ τὰ κρέατα, ὅμως ἐσυγκρατήθη. Τὸ λίπος καὶ τὰ κρέατα ἔφερε ἐντὸς ὑψηλόροφης καλύβας καὶ τὰ ὕψωσε μετέωρα, σημεῖον τῆς νεανικῆς κλοπῆς του, τὰ δὲ κόκκαλα καὶ τοὺς πόδας ἔκαψε τελείως.Ὅταν ὅλα τὰ τέλεσε ὄπως ἔπρεπε, ἔσβησε τὴν πυράν, ἐκάλυψε τὴν θράκαν καὶ ἔριξε τὰ σανδάλια του ἐς Ἀλφειόν. Κὶ ἀθέατος ἀπὸ θεοὺς καὶ ἀνθρώπους, ἐπέστρεψε εἰς τὸ λίκνον του καθὼς ἄρχιζε ἡ ἡμέρα. Διὰ τοῦτον θεωρεῖται ὁ ἐφευρέτης τῶν θεῖων τελετῶν και θυσιῶν.Ἐνδιαφέρον στοιχεῖον ἀποτελεῖ ὁ ἀριθμός 12 - ποὺ παραπέμπει εἰςτὴν ἔννοιαν τοῦ Δωδεκαθέου, τῶν μερῶν τοῦ Οὐρανοῦ ἀλλὰ καὶ εἰς τὸν ζῳδιακὸν κύκλον, τὸν διαιροῦμενον εἰς 12 δωδεκατημόρια.
 Ἤδη ὁ Ἀπόλλων ἔχοντας ἀνακαλύψει τὴν ἀπώλειαν τῶν ζώων ἀκολουθούσε τὰ πρῶτα ἴχνη, ποὺ τὸν ὀδήγησαν εἰς Ὀγχηστόν. Ἐκεῖ συνάντησε τὸν γέροντα Βάττον, ποὺ τοῦ εἶπε ἀόριστα γιὰ κάποιο παιδὶ νήπιον, ποὺ κρατοῦσε ῥάβδον καὶ ἐθεάθη νὰ συνοδεύῃ τοὺς βόας. Βλέποντας δὲ ἔναν ἀετὸν κατάλαβε διὰ τῆς μαντικῆς του τέχνης πὼς αἴτιος ἦταν τὸ παιδὶ τοῦ Διὸς ποὺ προσφάτως ἐγεννήθη. Κατόπιν ὁ θεὸς ἔσπευσε ἐς Πύλον θαυμάζοντας κὶ ἀπορώντας για τὰ ἀσυνήθιστα ἴχνη, πελώρια, ποὺ τὸ τέχνασμα τοῦ Ἑρμοῦ εἶχε ἐκεῖ ἀφήσει. Τελικῶς κατευθύνθη πρὸς τὸ ὄρος τῆς Κυλλήνης φθάνοντας εἰς τὸ ἄντρον ὅπου εὑρίσκετο ὁ νεαρὸς Ἑρμῆς καὶ ζήτησε ἀμέσως τὴν ἐπιστροφή τῶν ζώων. Ἔντεχνα ὁ Ἑρμῆς ἀρνεῖται κάθε ἀνάμιξιν:
Ὁ Ἀπόλλων ἀποφασίζει νὰ θέσῃ τὴν διαφοράν των ἐνώπιον τοῦ Διός,. Ἐκεῖ ἀκόμη περισσότερο ἐπιδέξια ὁ Ἑρμῆς ὑπερασπίζεται τὸν ἐαυτόν του καὶ ὁ Δίας πολὺ ἐγέλασεν ἀκούγοντάς τον. Ἔτσι μὲ διαθέσεις συμφιλιώσεως ὁ Δίας προέτρεψε τὸν Ἑρμῆν νὰ ὀδηγήσῃ τὸν Ἀπόλλωνα ἐκεῖ ὅπου εὑρίσκοντο οἱ βόες καὶ ὁ Ἑρμῆς ὑπάκουσε ἀμέσως.
Ὅταν ὁ Ἀπόλλων εἶδε τὰ δέρματα τῶν δύο ζώων ποὺ ὁ Ἑρμῆς εἶχε θυσιάσει ἀπόρησε μὲ τὴν μεγάλην δύναμιν τοῦ παιδιοῦ κι εὐθύς ἔπιασε κλώνους λυγαριᾶς καὶ ἄρχισε νὰ τοὺς στρίβῃ σκοπεύοντας δεσμά νὰ φτιάξῃ. Αἱ λυγαριαί ὅμως ἐξαίφνης πλήθυναν φυτρώνοντας γοργὰ ἀπ' τὴν γῆν καὶ συστρεφόμεναι σκέπασαν ὅλην τὴν ἀγέλην. Τότε ὁ Ἑρμῆς ἔκρουσε τὰ πλήκτρα της λύρας του καὶ καταπραΰνοντας τὸν ἀδελφόν του, πολὺ τὸν χαροποίησε μὲ τὴν θεσπέσιαν μουσικήν του. Βλέποντας δὲ πόσο ἀγαλλίασε ὁ ἀδελφός του, ὁ Ἑρμῆς τοῦ δωρίζει τὴν κιθάραν δείχνοντάς του καὶ τὸν τρόπον ποὺ παίζεται. Καὶ ὁ Ἀπόλλων δόξα πολλὴ καὶ τιμάς ὑπεσχέθη τῷ Ἑρμῆ καὶ ἄφησε τοὺς βόας ὑπὸ τὴν ἐποπτείαν του νεαροῦ θεοῦ.
Αὐτὴ ἦταν ἡ ἀρχή τῆς βαθιᾶς φιλίας ποὺ συνδέει τοὺς δύο θεούς. Ὁ ὕμνος ἀκόμη μᾶς διηγεῖται πῶς ὁ Ἑρμῆς ὡρκίσθη ποτέ νὰ μὴν ξανακλέψῃ ἀπὸ τὸν Ἀπόλλωνα καὶ αὐτός συγκατένευσε κανέναν ἄλλον νὰ μὴν ἔχῃ πιὸ ἀγαπητὸν μεταξύ τῶν ἀθανάτων ἀπὸ τὸν Ἑρμῆν. Ἐπίσης ὁ Ἀπόλλων τοῦ δώρησε τὴν ὡραίαν χρυσὴν ράβδον "τοῦ ὄλβου καὶ τοῦ πλούτου", ποὺ εἶναι τριπέταλη καὶ ἄφθαρτη καὶ ἔχει τὸ χάρισμα νὰ ἑκπληρώνῃ "ὅλους τοὺς θεσμούς τῶν λόγων καὶ τῶν ἔργων τῶν ἀγαθῶν".
Ὁ Ἑρμῆς εἶναι ὀ ἐφευρέτης τῆς σύριγγας, τοῦ ἀγαπημένου ὀργάνου τῶν βοσκῶν, τὴν ὁποία καὶ κατασκεύασε εὐθὺς μόλις χάρισε τὴν κιθάραν.
 Ἐξέχουσαν θέσιν εἰς τοὺς περὶ Ἑρμοῦ μύθους ἔχει ὁ ῥόλος του ὡς Κῆρυξ τῶν Θεῶν. Εἶναι ὁ θεός τῆς τέχνης τῆς χρήσεως τοῦ λόγου καὶ γενικότερα τῆς εὐγλωττίας, καθὼς οἱ κύρηκες ἐμφανίζονται συχνά ὡς δημόσιοι ὁμιληταί σὲ συνελεύσεις ἢ ἄλλας σημαντικὰς περιστάσεις. Συχνά δὲ πέραν ἀπὸ ἀγγελιοφόρος, ὁ Ἑρμῆς ἀναλαμβάνει καὶ ῥόλον πρεσβευτοῦ, ὅταν μάλιστα τὸ διπλωματικὸ χάρισμα τῆς εὐγλωττίας του εἶναι ἀπαραίτητον διὰ νὰ κερδίσῃ τὸ ζητοῦμενον πράγμα. Αἱ δὲ γλώσσαι τῶν ἱεροθύτων ζώων εἶναι ἀφιερωμένες εἰς Ἑρμῆν.
Σύμβολον τῶν ἰδιοτήτων τοῦ λόγου τοῦ θεοῦ εἶναι τὸ Κηρύκειον. Δὲν εἶναι βέβαιον κατὰ πόσον σχετίζεται μὲ τὴν χρυσήν ῥάβδον ποὺ τοῦ δωρίζει ὁ Ἀπόλλων. Συνοδεύεται ὁ θεός καὶ ἀπὸ τὰς Χάριτας, διὰ τὴν γλυκύτητα τοῦ λόγου καὶ τὴν χάριν του εἰς τὰς κοινωνικὰς συναναστροφάς.
Ὀ Ἑρμῆς θεωρεῖται ἐπινοητής πολλῶν πραγμάτων καὶ πέραν τῆς λύρας καὶ τῆς σύριγγος, λέγεται πὼς ἐφηύρε τὸ ἀλφάβητον, τὴν γραφήν, τοὺς ἀριθμούς, τὰ μέτρα καὶ σταθμά τοῦ βάρους, τοῦ μῆκους καὶ ἄλλων μεγεθῶν μὲ τὰ ὁποία οἱ ἄνθρωποι μετροῦν καὶ ὑπολογίζουν, τὴν ἀστρολογία καὶ ἀστρονομία, τὸ ἡμερολόγιον, τὴν τέχνην τῆς πάλης, τὴν γυμναστικὴν τοῦ σώματος, τὴν καλλιέργειαν τοῦ ἐλαιόδενδρου κ.ἄ.
Σχετικαὶ Σελίδαι ἐν Διαδικτύῳ:
Hermes, herald god of speech, trade, athletics and wild animals - Πλήρης μυθολογία τοῦ Ἑρμοῦ, ἀπὸ τὸ theoi.com
The Cult of Hermes - Ἡ λατρεία τοῦ Ἑρμοῦ |
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου